ذوالنون گوید روزی می رفتم به کنار رودی رسیدم کوشکی را دیدم .بر کنار آب رفتم وطهارت کردم چون فارغ شدم ناگاه چشم من بر کنگره کوشک افتاد کنیزکی دیدم بر کنگره کوشک ایستاده به غایت صاحب جمال . خواستم تا وی را بیازمایم گفتم: ای کنیزک که رایی ؟ گفت ای ذوالنون چون از دور پدید آمدی پنداشتم دیوانه ای چون نزدیک آمدی پنداشتم عالمی و چون نزدیک ترآمدی پنداشتم عارفی. پس نگاه کردم نه دیوانه ای ونه عالمی ونه عارفی ! گفتم : چگونه می گویی ؟ گفت : اگر دیوانه بودی طهارت نکردی واگرعالم بودی به نامحرم ننگریستی واگرعارف بودی چشمت به غیر حق نیفتادی.
تذکره الاولیاء